Ετσι θα λέμε ύστερα από χρόνια...

Αναδημοσίευση από το http://www.enet.gr

Ετσι θα λέμε ύστερα από χρόνια, όταν τα παιδιά μας θα μας ρωτούν πού είναι τα περίφημα Μακρά Τείχη, που βρέθηκαν σε πολύ καλή κατάσταση στο Νέο Φάληρο και στο Μοσχάτο.
Η τύχη τους, βέβαια, ήταν εξαρχής προδιαγεγραμμένη. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά, όταν ειδοποιήθηκε από τους ΗΣΑΠ να πάει να σκάψει, ήξερε ότι δεν γινόταν νέα χάραξη της πορείας του τρένου, αλλά αντικατάσταση των παλαιών σιδηροτροχιών για την κυκλοφορία νέων, σύγχρονων τρένων. Γνώριζε ότι μετά την ανασκαφή να ξαναθαφτούν.

Ετσι, ο αγώνας που έδωσαν στο ΚΑΣ με τους εκπροσώπους των ΗΣΑΠ σχεδόν όλοι οι αρχαιολόγοι, ο αρχιτέκτονας Μαν. Κορρές και η Λίνα Μενδώνη, ήταν ουσιαστικά για να μείνει ορατή μόνο μια «φέτα» κατά μήκος του τείχους, όπου υπάρχει μια πυλίδα και ένα τμήμα πύργου -αναμένεται να αποκαλυφθεί στο σύνολό του όταν συνεχιστεί η ανασκαφή έξω από τις γραμμές του τρένου στην οδό Θεσσαλονίκης. Εκεί οι αρχαιολόγοι θέλουν να αποκαλύψουν το εξωτερικό τμήμα των Μακρών Τειχών (μέχρι τώρα έχουν βρει μόνο το εσωτερικό τους) που κτίστηκαν την εποχή του Κόνωνα για να γίνει ασφαλής η επικοινωνία και ο ανεφοδιασμός της Αθήνας από τον Πειραιά.

Η ανασκαφέας του χώρου Ντ. Καζά μέχρι το τέλος εκλιπαρούσε να της δοθεί η δυνατότητα να σκάψει άλλα 2 μέτρα κάτω από τις ήδη κατασκευασμένες νέες σιδηροτροχιές για να αποκαλύψει πλήρως μία αρχαία κατασκευή που μοιάζει με βάθρο. Τέτοια βάθρα και ιερά υπήρχαν πολλά σε επαφή με τα τείχη, σαν τα προσκυνητάρια που έχουμε σήμερα στα σταυροδρόμια.



Για να συνεχιστεί, όμως, σε εκείνο το σημείο η ανασκαφή έπρεπε να αφαιρεθεί η υποθεμελίωση των νέων σιδηροτροχιών, βάρους 20 τόνων, όπως είπαν οι άνθρωποι των ΗΣΑΠ, συνεκτιμώντας το επιπλέον κόστος και κυρίως την καθυστέρηση. Αλλιώς, τεχνικές λύσεις υπήρχαν αν το έργο δεν είχε ολοκληρωθεί στο ενδιάμεσο των σταθμών. Και εν πάση περιπτώσει, «ας αφήσουμε στους αρχαιολόγους του μέλλοντος να σκάψουν κάτι. Καταντάει ματαιόδοξο να θέλουμε όλα εμείς να τα αποκαλύψουμε», όπως έκλεισε το θέμα η γ.γ. του ΥΠΠΟΤ.

«Η ανάδειξη των Μακρών Τειχών έχει σημασία για μας», είπε, πάντως, ο εκπρόσωπος του Οργανισμού Αθήνας στο Συμβούλιο, κ. Δ. Μικρός. «Σχεδιάζουμε μάλιστα με το Νέο Ρυθμιστικό τη σύνδεσή τους με όσα τμήματα έχουν βρεθεί και αλλού, όπως και με την οδό Πειραιώς, που είναι επίσης ιστορικός δρόμος».

Αλλο ένα ευτύχημα είναι ότι ο Δήμος Μοσχάτου είχε στα σχέδιά του την πεζοδρόμηση της οδού Θεσσαλονίκης, γι' αυτό συμφωνεί με την επέκταση της ανασκαφής στον μελλοντικό πεζόδρομο και την ανάδειξη του αρχαίου μέσα σε έναν ωραίο περίπατο.

Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Ταυτότητα



Τα Μακρά Τείχη άρχισαν να χτίζονται, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, το 457 π.Χ. με σκοπό να εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη επικοινωνία της Αθήνας με το λιμάνι της, τον Πειραιά. Θεωρείται βέβαιο μάλιστα ότι την ανέγερσή τους είχε προτείνει ο Περικλής ακολουθώντας τα σχέδια τουΘεμιστοκλή. Δύο παράλληλα σκέλη, το Βόρειο ή Εξωθεν και το Μέσον ή Φαληρικό, αποτελούσαν αυτό το αμυντικό έργο, το μήκος του οποίου ήταν 40 στάδια (7,3 χλμ.). Η απόστασημεταξύ τους εξάλλου ήταν ένα στάδιο (184 μέτρα), δεδομένου ότι σε περιόδους εχθροπραξιών το εσωτερικό των τειχών χρησίμευε ως καταφύγιο των ανθρώπων της υπαίθρου, οι οποίοι μπορούσαν να ζουν εκεί για μεγάλο διάστημα.

Κατασκευαστής των Μακρών Τειχών ήταν ο Καλλικράτης και το κόστος τους αναφέρεται ότι ανήλθε συνολικά σε 6.000 τάλαντα, δηλαδή περί τα 36 εκατ. αρχαίες δραχμές. Αυτό το έργο πάντως συνετέλεσε στην ανάδειξη του Πειραιά ως μεγαλύτερου και ασφαλέστερου εμπορικού και οικονομικού κέντρου.

Εκτός αυτών των δύο, υπήρχε και το Νότιο, με κατεύθυνση από την Αθήνα προς το σημερινό Παλαιό Φάληρο, το οποίο όμως μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο εγκαταλείφθηκε και κατέρρευσε. Ετσι, για την πορεία προς τον Πειραιά υπήρχαν δύο δρόμοι: ένας που περνούσε μέσα από τα τείχη, από τη Διαμέσου Πύλη, και ένας άλλος που ήταν εξωτερικός και διερχόταν από τις Αστικές Πύλες του Πειραιά.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=314260&dt=09/02/2010



http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_09/02/2010_323279

Κάτω από τις γραμμές του τρένου, σε βάθος το πολύ δύο μέτρων, ήρθαν στο φως τα Μακρά Τείχη του Πειραιά, δύο τμήματά τους μάλιστα, μήκους περίπου 40 μέτρων το καθένα. Εντυπωσιακής κατασκευής και εξαιρετικής διατήρησης (ιδίως το ένα τμήμα), αποκαλύφθηκαν πριν από 20 ημέρες κατά τις εργασίες του ΗΣΑΠ για αντικατάσταση των σιδηροτροχιών του και ήδη ανασκάπτονται από αρχαιολόγους της ΚΣτ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων. Τα αρχαία εντοπίστηκαν στο τμήμα των γραμμών μεταξύ των σταθμών Καλλιθέας και Νέου Φαλήρου, παράλληλα και σε μικρή απόσταση από την οδό Πειραιώς. Και στις δύο περιπτώσεις εξάλλου πρόκειται για το εσωτερικό τείχος.

Στο πρώτο και καλύτερα διατηρημένο τμήμα, μεταξύ Καλλιθέας - Μοσχάτου, το τείχος σώζεται σε ύψος 1,80 μέτρων (έχουν αποκαλυφθεί επίσης η υποθεμελίωση και η θεμελίωση στον φυσικό βράχο, καθώς και η ευθυντηρία) και είναι κατασκευασμένο από άριστα πελεκημένους δόμους με πλάτος περί τα 0,80 του μέτρου ο καθένας. Ενδιαφέρον εύρημα είναι η κλίμακα με τρία σκαλοπάτια και το κεφαλόσκαλο.

Δίπλα της αποκαλύφθηκε ένα άνοιγμα στο τείχος, πιθανότατα πυλίδα για την είσοδο και την έξοδο των ανθρώπων. Τέτοιες μικρές πύλες εξάλλου υπήρχαν ανά τακτά διαστήματα σε όλο το μήκος των τειχών.

Το πλάτος των Μακρών Τειχών σε αυτό το σημείο έχει αποκαλυφθεί σε πλάτος 3,5- 4 μέτρων, αλλά προφανώς η ανασκαφή θα σταματήσει εκεί, καθώς η συνέχεια της οχύρωσης «βγαίνει» εκτός των γραμμών του τρένου και βρίσκεται κάτω από το πεζοδρόμιο.

Σε απόσταση περίπου 500 μέτρων και στο ύψος της γέφυρας Θεσσαλονίκης έχει εντοπιστεί το δεύτερο τμήμα, το οποίο τέμνει ελαφρώς διαγώνια της γραμμές του τρένου.

Το τείχος εδώ έχει διαφορετική κατασκευή, αφού ανάμεσα στους δόμους υπάρχει «γέμισμα» από μικρές πέτρες. Ενα μικρό κτίριο ήρθε εξάλλου στο φως δίπλα του, καθώς και ένας εγχυτρισμός (ταφή βρέφους σε πίθο). Τέλος, στο ίδιο σημείο αποκαλύφθηκε και ένας αρχαίος μεν, αλλά μεταγενέστερος του τείχους δρόμος, ενώ έχει εντοπιστεί και ένα στρώμα καταστροφής. Το πώς και το πότε θα απαντηθεί από τη μελέτη των ευρημάτων. Τα νερά του Κηφισού πάντως που αναβλύζουν στο σημείο αυτό καθιστούν την ανασκαφή δύσκολη.

Σοβαρότερο είναι το πρόβλημα των αδημονούντων συνεργείων του ΗΣΑΠ που περιμένουν την ολοκλήρωση της ανασκαφής προκειμένου να προχωρήσουν στην αποκατάσταση των γραμμών και στην εκ νέου λειτουργία τους, καθώς η συγκοινωνία έχει διακοπεί με αποτέλεσμα την ταλαιπωρία του κοινού.

Και το τείχος; Το ζήτημα θα εξεταστεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αλλά η μοίρα του φαίνεται να είναι προδιαγεγραμμένη: η κατάχωσή του κάτω από τις γραμμές, με συνέπεια ένα ακόμη σημαντικό αρχαίο έργο να είναι «εξαφανισμένο».

Τμήματα των Μακρών Τειχών έχουν εντοπιστεί εξάλλου και σε άλλα σημεία της ευρύτερης περιοχής, πάντοτε λόγω της κατασκευής σύγχρονων έργων, όπως της διευθέτησης της κοίτης του Κηφισού (εκεί ήρθε στο φως και τμήμα της αρχαίας γέφυρας του ποταμού), του ανισόπεδου κόμβου του Κηφισού στο Μοσχάτο, παλαιότερα κατά την κατασκευή της Πειραιώς, και αλλού. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι είτε καταχωσμένα είτε απολύτως απαξιωμένα.