Ας ξημερώσει μια καινούρια μέρα σ' ένα "Γενναίο Νέο Κόσμο" ανήμερα της 1ης Γενάρη 2010!

Μέσα από την καρδιά μου εύχομαι να είστε γεμάτοι υγεία, πάμπλουτοι από χαρά και εντελώς άποροι από πίκρες και πόνο. Καλή Χρονιά!

Λήθη...

CHARLES BAUDELAIRE
Η λήθη

Ψυχή ανελέητη, ω έλα στην καρδιά μου,
τίγρη σκληρή και ράθυμη που σ' αγαπάω˙
μες στη βαριά, πλούσια χαίτη σου ζητάω
να βάλω τα τρεμάμενα τα δάχτυλά μου˙
μες στο φουστάνι σου, με σάρκα μυρωμένο,
το λυπημένο μου κεφάλι εκεί να θάψω.
Τ' άρωμα της παλιάς λατρείας δε θα πάψω,
οσμή από τεφρό λουλούδι, να ανασαίνω.
Οχι να ζήσω πια, να κοιμηθώ ζητάω!
Μες σ' έναν ύπνο σαν το θάνατο γαλήνιο
τον έρωτά μου δίχως τύψεις θα σου δίνω,
το μπρούτζινο, στιλπνό κορμί σου θα φιλάω.

(Ποίημα από τον τόμο «Τα άνθη του κακού - Τα απαγορευμένα ποιήματα»,
μτφρ.: Ερρίκος Σοφράς, εικ.: Πατ Αντρέα, Μεταίχμιο 2009)

Το Φρούριο της Θάλασσας...ο Κούλες μας.

Castello del Molo, Rocca al Mare ή απλώς Castello, Φρούριο της Θάλασσας, Κούλες και Su Kulesi. Το φρούριό μας, που υψώνεται επιβλητικό στην είσοδο του παλιού λιμανιού μας. Σήμερα όλοι μας ξέρουμε τον Κούλε μας, έτσι έμεινε στις μνήμες των ανθρώπων.

Για το πότε ακριβώς πρωτοκτίστηκε δεν έχουμε πληροφορίες. Τα πρώτα έγγραφα που αναφέρουν το φρούριο ανάγονται στις αρχές του 14ου αι.
Το πρώτο γνωστό σχέδιο της πόλης του Χάνδακα με τον οχυρό περίβολο και το λιμάνι, σχεδιάστηκε το 1429 από τον Χριστόφορο Μπουοντελμόντι.



Στο σχέδιο αυτό απεικονίζεται ένας ψηλός τετράγωνος πύργος με διευρυμένη στέψη να δεσπόζει στην είσοδο του λιμανιού. Το 1486 ο Erardo Rewich ζωγράφισε με αρκετή αυθαιρεσία στη δυτική πλευρά της εισόδου του λιμανιού ένα ψηλό κυκλικό πύργο με επάλξεις. Ένα ακόμα μικρό κυκλικό πυργοειδές κτίσμα ορίζει την ανατολική πλευρά της εισόδου στο λιμάνι.



Το 1303, ένας μεγάλος σεισμός έπληξε την πόλη και το φρούριο έπαθε πολύ σοβαρές ζημιές, όπως αναφέρει ο τότε Δούκας του Χάνδακα Quinto da Canal. To 1508, στον δεύτερο πολύ μεγάλο σεισμό αλλά και τo 1517, ενετικά έγγραφα αναφέρουν ότι ο Πύργος έχει υποστεί νέες ζημιές που τον έχουν καταστήσει σχεδόν ετοιμόρροπο.
Στις αρχές του 16ου αι. κι ενώ ο νέος οχυρός περίβολος που θα προστάτευε την Candia από την Οθωμανική απειλή, είχε αρχίσει να κατασκευάζεται, έγινε φανερό ότι ο παλιός πύργος του λιμανιού, κτισμένος πριν τη χρήση της πυρίτιδας και την εφαρμογή του προμαχωνικού συστήματος, ήταν μια ξεπερασμένη αμυντική κατασκευή.



Το 1523 αποφασίστηκε η κατεδάφισή του και η δόμηση στη θέση του, νέας αμυντικής κατασκευής.
Τα σχέδια του νέου φρουρίου εκπονήθηκαν άμεσα και οι εργασίες προχώρησαν με ταχύτητα. Οι Ενετοί συμπλήρωσαν την έκταση του φυσικού βράχου με αποθέσεις μεγάλων ποσοτήτων φερτών βράχων, χαλικιών και ογκολίθων. Συνήθως γέμιζαν με πέτρες παλιά πλοία και τα βύθιζαν μαζί με το φορτίο τους στη βόρεια και τη δυτική πλευρά του βράχου. Με την ίδια μέθοδο των αποθέσεων δόμησαν επίσης μια κατασκευή έξω από τη βόρεια πλευρά του φρουρίου, που είχε τη μορφή μικρού αλλά ισχυρού μόλου, με ημικυκλική απόληξη (sperone).



Το 1533 πρέπει να τέλειωσε ένα μεγάλο τμήμα των έργων αφού τότε εντοιχίστηκε πάνω από την κεντρική είσοδο το ιδιαίτερα μεγάλο από λευκό μάρμαρο έμβλημα της Βενετίας με τον ανάγλυφο λέοντα του Αγίου Μάρκου.



Όμως, η θάλασσα δημιουργούσε συνεχώς φθορές στην τοιχοποιία και υποσκαφές στη θεμελίωση. Οι Ενετοί αναγκάζονταν να βυθίζουν νέες ποσότητες ογκολίθων στη βορειοδυτική πλευρά του φρουρίου κατασκευάζοντας προστατευτικά κρηπιδώματα και επισκευάζοντας συνεχώς την τοιχοποιία. Μάταιος κόπος, αφού συχνά η θάλασσα εισχωρούσε μέσα στο φρούριο. Έτσι, το φρούριο παρέμενε με τους τοίχους ραγισμένους, τα θεμέλια υποσκαμμένα και το sperone κατεστραμμένο.
Διαβάζουμε σε έγγραφο του τότε Προβλεπτή του Χάνδακα, Filippo Pasqualigo, (RELAZIONE LETTA NELL' ECCELLENTISSIMO SENATO”, 1594, Μετάφραση Στέργιου Γ. Σπανάκη, ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Τόμος IIΙ, σελ. 10-11, ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1953):



«Σχετικά με το φρούριο του Μόλου δεν θέλω να παραλείψω να αναφέρω στη Γαληνότητα σας ότι είναι σοβαρά εκτεθειμένο στα κύματα του «γκρέκο» και του βορρά. Είναι τόση η δύναμη της θάλασσας που διάλυσε και ερείπωσε μεγάλο μέρος από την πρώτη επένδυση, που αποτελείται από τετράγωνους ογκόλιθους, οκτώ και δέκα τόνους ο καθένας και αφού έσπασαν οι μετάλλινοι σύνδεσμοι με τους οποίους είχαν συνδεθεί με μολύβι επιμελέστατα ο ένας με τον άλλο οι πέτρες έπεσαν σε μεγαλύτερο βάθος. Αν δε δεν ευδοκήσει η Γαληνότητα σας να διατάξει για την επιδιόρθωση του δεν αμφιβάλλω ότι σε μικρό χρονικό διάστημα θα γίνει σοβαρά καταστροφή. Το ίδιο λέγω και για το ακρομόλιο κοντά στο στόμιο του λιμανιού, που έχει μεγάλη ανάγκη. Στην ίδια κατάσταση βρίσκεται και το φυλάκειο της πόρτας του Μόλου που στηρίζεται στο παλιό τείχος, όπου η θάλασσα έκαμε μερικά σπήλαια και αν δε επιδιορθωθούν ασφαλέστατα θα γκρεμιστεί προξενώντας μεγάλη ζημιά.»


(Κάτοψη του φρουρίου από το βιβλίο της Χρυσούλας Τζομπανάκη, "Θαλασσινή Τριλογία του Χάνδακα")

Η κάτοψη του φρουρίου, όπως διαμορφώθηκε στην οριστική της μορφή, κάλυπτε επιφάνεια περίπου 3.600.00 μ2. Το κτίσμα αποτελείται από δύο επί μέρους τμήματα: το προς τα νοτιοδυτικά τμήμα έχει κάτοψη σε σχήμα παραλληλογράμμου, ενώ εκείνο προς τα βορειοανατολικά έχει κάτοψη μισής έλλειψης.
Ο ωφέλιμοι χώροι του φρουρίου είχαν κατανεμηθεί στο ισόγειο και στο δώμα του. Η κύρια δύναμη πυρός του οχυρού αρχικά είχε συγκεντρωθεί στο ισόγειο. Τα μεγάλα κανόνια είχαν τοποθετηθεί κατά ομάδες σε ειδικούς χώρους που ονομάζονταν Casamatte, όπου ανοίγονταν οι κανονιοθυρίδες από τις οποίες γίνονταν οι σκοπεύσεις και οι βολές των πυροβόλων όπλων. Οι Casamatte, γρήγορα σταμάτησαν να κατασκευάζονται μέσα στα οχυρά, αφού η χρήση των μεγάλων κανονιών μέσα στους μεγάλους αυτούς χώρους ήταν προβληματική. Δεν ήταν μόνο το περιορισμένο οπτικό πεδίο που εμπόδιζε την άνετη χρήση των κανονιών, αλλά και ο αποπνικτικός καπνός που έβγαινε μετά από κάθε βολή. Έτσι, τα κανόνια μεταφέρθηκαν αναγκαστικά πάνω στα δώματα των φρουρίων, σε ανοικτούς χώρους διαμορφωμένους κατάλληλα σε μικρές πλατείες. Ο Francesco Basilicata σε έκθεση του 1630 αναφέρει πως στο ισόγειο υπήρχαν 18 μεγάλα κανόνια, στο δώμα άλλα 25 μικρότερα διαφόρων διαμετρημάτων, 300 κιβώτια μπαρούτι στις αποθήκες και 6.144 βλήματα διαφόρων μεγεθών.

H κύρια πύλη του Φρουρίου βρίσκεται στη Δυτική πλευρά. Η είσοδος ήταν προστατευμένη προσεκτικά: τρεις ξύλινες ισχυρές πόρτες υπήρχαν στο θολοσκεπή και ελαφρά κατωφερικό δρόμο της εισόδου, που οδηγούσε στο εσωτερικό του φρουρίου. Στη βόρεια, τη στενή πλευρά του φρουρίου, υπήρχε η δεύτερη πύλη προς το sperone και την ανοικτή θάλασσα. Στη νοτιοδυτική πλευρά του ισογείου υπήρχε και τρίτη, δευτερεύουσα έξοδος, που οδηγούσε στο χώρο του λιμανιού.

Το φρούριο έχει δύο ορόφους. Το ισόγειο φωτίζεται με μεγάλους φωταγωγούς από τη θολωτή στέγη. Διαιρείται σε 26 διαμερίσματα που χωρίζονται με παχείς τοίχους. Εκεί ήταν η κατοικία του καστελάνου και των αξιωματικών της φρουράς και των πυροβολητών, αποθήκες τροφίμων και πολεμοφοδίων, μια φυλακή, μια εκκλησία, ένας μύλος για το άλεσμα των σιτηρών, φούρνος και δεξαμενή νερού. Στο δώμα, στη βόρεια πλευρά, υπήρχε ο πύργος του φάρου.
Κατά την πολύχρονη πολιορκία δεν έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην άμυνα της πόλης. Όμως, το θαλάσσιο φρούριο είδε πολλές ανθρώπινες τραγωδίες στα διαμερίσματά του, όπου φυλακίζονταν οι επαναστάτες κατά την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία.

Κατά την οθωμανική περίοδο, το φρούριο ονομάστηκε «Κούλες», και μέχρι σήμερα είναι έτσι γνωστό. Η ονομασία προέρχεται από την φράση “Su Kulesi” (θαλάσσιο φρούριο). Την περίοδο αυτή στο φρούριο προστέθηκαν επάλξεις, κανονιοθυρίδες και ένα μικρό τέμενος, ο μιναρές του οποίου σώζεται τμηματικά στην βορειοανατολική πλευρά του.



Οι Οθωμανοί, θεωρώντας ελλιπή την ασφάλεια του λιμανιού, αποφάσισαν την κατασκευή ενός νέου φρουρίου, μικρότερου σε μέγεθος από τον ενετικό Κούλε και απέναντι από αυτόν, γνωστός ως «Μικρός Κούλες».



Ανατρέχοντας στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, κάπου εκεί στις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα από φωτογραφίες, σκίτσα, πίνακες και μαρτυρίες, ας φανταστούμε το μικρό λιμάνι με τον επιβλητικό Κούλε να δεσπόζει,







το απέναντι μικρότερο φρούριο, τον «μικρό Κούλε» που έκτισαν οι Τούρκοι, τις εγκαταστάσεις του ενετικού ναυστάθμου με τα Νεώρια, την αποθήκη του άλατος και τις βοηθητικές αποθήκες, τις Πύλες του Μόλου και των Νεωρίων και τα μικρά ψαράδικα βαρκάκια ή τα μεγαλύτερα ιστιοφόρα που πλεύριζαν δίπλα τους. Και φυσικά με τη θάλασσα βαθιά μέσα στα Νεώρια, άλλοτε να τα ακουμπάει γαλήνια και άλλοτε να τα χτυπάει αλύπητα.
Κάποτε, το λιμανάκι μας ήταν μικρό, γραφικό και συνάμα πολύβουο και κοσμοπολίτικο.

Τι έχει απομείνει σήμερα? Η θάλασσα μπαζώθηκε, την πρώτη 10ετία του 1900 καταστράφηκε εντελώς η ήδη πληγωμένη κατά τη σφαγή της 25ης Αυγούστου του 1898 Πύλη του Μόλου, η Πύλη των Νεωρίων, η μαρμάρινη σκάλα, οι ταρσανάδες (τα Νεώρια) σχεδόν αφανίστηκαν και όσοι γλίτωσαν, ίσα που φαίνονται από τις πολυκατοικίες που κτίστηκαν στην κορφή τους.





Ο Μικρός Κούλες των Οθωμανών κατεδαφίστηκε το 1936, για να γίνει προκυμαία για τη φόρτωση και εκφόρτωση εμπορευμάτων. Το 1959 άρχισε το μπάζωμα του λιμανιού και ακολούθησε η οριστική αλλοίωση όλης της περιοχής.
Και παρέμεινε το Φρούριο της Θάλασσας σε πείσμα όλων των συμφορών, περήφανο και αδάμαστα όμορφο να μας θυμίζει την ιστορία μας.

Κάθε Στιγμή Μια Ανάσα...
Κάθε Λεπτό Ένα Ανεπαίσθητο Βλεφάρισμα...
Κάθε Χαμόγελο Ένα ΚΛΙΚ Ευτυχίας...
Κάθε Αστέρι Μια Ελπίδα...
Κάθε Ματιά Ένα Όνειρο...
Οι Μάγοι Δεν Προσκυνούν Πια...Ούτε Και Δώρα Πια Φέρνουν...
Οι Μάγοι Είστε Εσείς...
Τα Δώρα Είναι Η Ζωή...
Η Προσκύνηση Είναι Ο Έρωτας...
Καλά Χριστούγεννα.

Καλά Χριστούγεννα!

Ευτυχισμένα Χριστούγεννα σε όλους με υγεία πάνω απ' όλα, και κάθε επιθυμία σας να γίνει πραγματικότητα...ΟΧΙ στη μιζέρια. Κάθε ημέρα ας είναι ένα γέλιο.

"δε φάιναλ θολούθιον"

Κωστάκης Ανάν
"Η Τελική λήθη"
(δε φάιναλ θολούθιον)
σελ. 188
"Αν είχατε την τύχη να γεννηθείτε στα δυτικά αυτού του πλανήτη, έχετε μια βασική υποχρέωση, που γίνεται άγχος και καταλήγει εμμονή: να έχετε στυλ. Αντίθετα, σε κάθε άλλη περιοχή του κόσμου, θα πρέπει να είσαστε ικανοποιημένοι αν φτάσετε τα σαράντα πριν πεθάνετε από πείνα, δίψα, μολυσματικές ασθένειες, ανθρώπινη βλακεία ή βιομηχανικά απόβλητα. Για να το θέσουμε διαφορετικά, υπάρχει το Κάιρο που είναι τίγκα στη βρόμα και στο ποντίκι, και ένα σωρό άνθρωποι συνωστίζονται στους δρόμους για να απολαύσουν τη μπόχα, και υπάρχει και ο μάνατζερ που θέλει τον αέρα του λίβινγκ ρουμ του να έχει κάτι από "Κάιρο" και πληρώνει γαμώ τα φράγκα στο διακοσμητή του για να του βάλει υφάσματα και χαλιά και εκείνη την πούτσα στη μέση στο σαλόνι, που υποτίθεται ότι θυμίζει ναργιλέ, αλλά είναι modern art και, τώρα που το βλέπω, μάλλον μπιτόνι βενζίνης με μαγουλάδες μου θυμίζει. Αυτός είναι ο κόσμος μας.
Αν θαυμάζετε (και με το δίκιο σας) τους ανθρώπους που προσφέρουν έργο για την εξάλειψη αυτών των αντιθέσεων, αλλά νοιώθετε αδύναμοι να προσφέρετε και εσείς κάτι σε αυτή την προσπάθεια, μπορείτε να αρχίσετε σήμερα ξεριζώνοντας για πάντα από πάνω σας το στυλ. Καταδικάστε τους σχεδιαστές μόδας, τους πλαστικούς χειρούργους και τους ψυχολόγους σε ανεργία. Απαλλαγείτε από το άγχος - σώστε τον πλανήτη - μην είστε μαλάκες (κυρίως).
Δεν μιλάμε για εύκολες λύσεις τύπου "δεν φοράω γραβάτα" - "δεν οδηγώ ακριβό αμάξι" - Δεν πηγαίνω σε κλαμπζ", αυτά είναι για τους πρωτάρηδες. Βάλτε βαθιά το μαχαίρι στο κόκαλο!"

Διάβαζα σήμερα σε τοπική εφημερίδα ένα άρθρο για το φαινόμενο της μετανάστευσης και για μια σχετική έρευνα που έγινε από την Κάπα Research. Το άρθρο ήταν αναδημοσίευση από το ΤΑ ΝΕΑ On-line της 22ας Δεκεμβρίου. Ο τίτλος του είναι, "Ένας στους δύο έλληνες θεωρεί «απειλή» τους μετανάστες". Λέει λοιπόν το άρθρο αυτό...

"Οι απόψεις Ελλήνων και μεταναστών για το φαινόμενο της μετανάστευσης διατυπώνονται σε έρευνα της Kάπα Research, που διενεργήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα. Στην ερώτηση, «τι αποτελεί η παρουσία των μεταναστών στη χώρα», το 51,6% των Ελλήνων απαντά «απειλή», το 30,6% «ευκαιρία» ενώ ένα 17,8% δεν εκφράζει άποψη.
Διευκρινίζεται ότι στην έρευνα συμμετείχαν Έλληνες και μετανάστες.
Το 79,3% των Ελλήνων θεωρεί ότι οι μετανάστες που ζουν στη χώρα είναι «πάρα πολλοί», το 18,6% «αρκετοί, αλλά όχι πάρα πολλοί» και το 1,6% «όχι και τόσοι πολλοί».
Εκτιμώντας την επίδραση της παρουσίας μεταναστών στην Ελλάδα, το 57,5% των Ελλήνων πιστεύουν ότι «οι μετανάστες συμπιέζουν τους μισθούς και αυξάνουν την ανεργία των Ελλήνων» ενώ το 34,3% πιστεύει ότι «συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας».
Πάντως, οι απόψεις Ελλήνων και μεταναστών για την απασχόληση σχεδόν συμπίπτουν στο εξής: Το 74,9% των Ελλήνων και το 63,8% των μεταναστών πιστεύουν ότι «οι μετανάστες κάνουν τις δουλειές που δεν θέλουν να κάνουν οι Έλληνες».
Οι ίδιοι οι μετανάστες θεωρούν κατά πλειοψηφία (65,3%) «δεύτερη πατρίδα τους την Ελλάδα» και μόλις το 1,9% την θεωρεί «κάτι εχθρικό»· το 51,3% απαντά ότι δεν έχει υποστεί ρατσιστική συμπεριφορά από Έλληνες, ενώ το 47% απαντά θετικά. Ένα ποσοστό 64,7% των μεταναστών σκοπεύει να παραμείνει στην Ελλάδα, ένα 23,6% να επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του, και ένα 4,9% να μεταναστεύσει σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Αντιδιαμετρικά, τέλος, παρουσιάζονται τα στοιχεία για το αίσθημα ασφάλειας: Το 73,4% των μεταναστών αισθάνονται «ασφαλείς» και το 25,3% νιώθει ότι «κινδυνεύει», ενώ το 65,3% των Ελλήνων πιστεύει ότι «κινδυνεύει» έναντι του 29,6% που αισθάνονται «ασφαλείς».
Η έρευνα διενεργήθηκε τον Αύγουστο από την Κάπα Research σε πανελλαδικό δείγμα 530 μεταναστών και 1280 Ελλήνων, αναλογικά κατανεμημένο σύμφωνα με την απογαφή της ΕΣΥΕ. Τα αποτελέσματά της θα παρουσιαστούν την Τετάρτη 23/12 στο Μέγαρο Υπατία σε ημερίδα που διοργανώνει το υπουργείο Εσωτερικών και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών στην Ελλάδα."

Ένας στους δυο Έλληνες λοιπόν θεωρούν τους μετανάστες στη χώρα μας "απειλή". Σκέφτηκαν αυτοί οι "ένας στους δυο" έλληνες ότι ο ρατσισμός είναι τρελλά επικίνδυνος και απίστευτα "ντεμοντέ"? Για όνομα...!(είδα τους 10 μικρούς μήτσους χθες και το θυμήθηκα). Σκέφτηκαν επίσης ότι ο λαός που ξεχνάει την ιστορία του είναι λαός χαμένος?? 'Εχουν την παραμικρή ιδέα για την ιστορία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ μετανάστευσης? Τους είπε κάποιος ότι εμείς είμαστε οι εκλεκτοί και οι πάμφτωχοι εξορισμένοι απελπισμένοι μετανάστες από Βαλκάνια, Ασία, Αφρική είναι οι επικίνδυνοι, οι ανεπιθύμητοι, οι παρίες, οι αλήτες, οι κλέφτες και οι δολοφόνοι?
Ο φυλετικός ρατσισμός υποτίθεται ότι στα χρόνια μας έχει παρέλθει, πήξαμε στις κραυγές αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπό μας, πήξαμε στις αποστολές βοήθειας προς τις χώρες απ' όπου προέρχεται η "απειλή", πήξαμε στις μεγαλόστομες εξαγγελίες φορέων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πήξαμε στην "καλωσύνη" και τη "μεγαλοθυμία", για να ερχόμαστε τώρα και να αναθεματίζουμε εκείνους που εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους, τις οικογένειες, τα παιδιά, τους γονείς, τα αδέλφια τους για να επιβιώσουν δουλεύοντας σε κάθε δουλειά που απαξιώνει ο ελληνάρας μάγκας που την αράζει στις καφετέριες και διαμαρτύρεται για την ανεργία. Χωρίς ασφάλεια, χωρίς περίθαλψη, αντικείμενα που τους λες με τη μεγαλύτερη ευκολία "αει γαμήσου", αδέσποτα σκυλιά στο έλεος του νεοέλληνα που ξέχασε ότι οι παππούδες μας, οι πατεράδες μας, οι συγγενείς μας, πέρασαν από το νησί Έλις, δούλεψαν βασανιστικά στα γερμανικά εργοστάσια, πέθαναν στη λάντζα στα εστιατόρια του Καναδά, έφτασαν στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Αυστραλία, για ένα κομμάτι ψωμί.
Δεν ισχυρίζομαι ότι είναι όλοι οι μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα τώρα, άγιοι, άμεμπτοι και τέλειοι. Όχι, σε καμιά περίπτωση. Οι άνθρωποι είναι πάντα και παντού το ίδιο, και καλοί και κακοί και έντιμοι και ανέντιμοι. Έτσι ήταν και οι Έλληνες μετανάστες, κυρίες και κύριοι, και καθόλου δεν μας εκτιμούσαν τα ξένα αφεντικά μας.
Όμως δεν αντέχω να βλέπω καθημερινά την ελεεινή μεταχείρηση των μεταναστών και δεν αντέχω να ακούω τα όσα λέγονται γι αυτούς.
Για παράδειγμα, σε ανασκαφή το καλοκαίρι, ντάλα ο ήλιος, 40 βαθμοί υπό σκιά, δούλευαν 6 εργάτες μετανάστες από την Αίγυπτο, σε ένα οικόπεδο, σε 7 μέτρα βάθος από τη στάθμη του δρόμου με αφόρητη υγρασία και ζέστη. Έσκαγαν οι άνθρωποι, ευγενέστατοι όλοι τους, δουλευταράδες και συνεπείς. Ζήτησα από τον ιδιοκτήτη του οικοπέδου να φέρει έστω 2 ομπρέλλες για να μη καίγονται. Μου απάντησε και μάλιστα με χαμογελάκι πονηρούλικο, "μπαααααααααααααααααααααα! από την Αίγυπτο είναι, άστους να σκάνε, το'χουν συνηθίσει!"

Δεν φιλοδοξώ ούτε και περιμένω τίποτα από τα όσα γράφω εδώ. Τόσο ο φυλετικός όσο και ο κοινωνικός ρατσισμός είναι βαθιά ριζωμένοι μέσα μας. Τουλάχιστον όμως ξεσπάω.
και για να θυμίσω μερικά πραγματάκια στους "ένας στους δύο" Έλληνες...

1907...η μεγαλύτερη μετανάστευση Ελλήνων στην Αμερική. Μετά από εξευτελιστικές διαδικασίες στο νησί Έλις, όσοι κατόρθωναν να μπουν στο Νέο Κόσμο, ξεκινούσαν για το Γολγοθά της επιβίωσης. Λοιπόν, για να μιλήσουμε με νούμερα, (σύμφωνα με επίσημες καταμετρήσεις...δεν συζητώ για τις ανεπίσημες)
το 1906 πήγαν στην Αμερική 19489 Έλληνες μετανάστες
το 1907, 36580 Έλληνες μετανάστες,
το 1908, 21489 Έλληνες μετανάστες,
το 1913, 38444 Έλληνες μετανάστες,
το 1914, 36583 Έλληνες μετανάστες,

Αυστραλία, 1921, ο Ελληνικός πληθυσμός αριθμούσε 3.654 άτομα, ενώ
το 1933 υπήρχαν 8.337 Ελληνες στην Αυστραλία και
το 1947 12.291.
από το 1952 μέχρι το 1956 έφτασαν στην Αυστραλία σαν μετανάστες περίπου 30.000 Ελληνες.
από το 1961 μέχρι το 1966, περίπου 69.000 Ελληνες εγκαταστάθηκαν στην Αυστραλία.
το 1971, οι Έλληνες μετανάστες στην Αυστραλία ήταν 160.200
Οι αριθμοί αυτοί δεν αντιστοιχούν στο σύνολο του Ελληνικού στοιχείου της Αυστραλίας, μια και αφορούν μόνο μετανάστες πρώτης γενιάς.

Καναδάς. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, κατοικούν 144.000 άτομα ελληνικής καταγωγής και από τους δύο γονείς και 71.000 άτομα ελληνικής καταγωγής από έναν γονέα μόνον. Το σύνολο των κατοίκων του Καναδά που είναι ελληνικής καταγωγής ανέρχεται σε 215.000 άτομα. Οι έλληνες μετανάστες της πρώτης γενιάς ασχολήθηκαν κυρίως ως εργάτες σε βιομηχανίες, καθαριστές κτιρίων κ.λπ. ή σε οικογενειακές επιχειρήσεις όπως εστιατόρια, αρτοποιεία και παντοπωλεία.

Γερμανία. Δεκαετία του 1950, η ελληνική επαρχία ερημώνεται και ιδιαίτερα οι παραμεθόριες περιοχές της βόρειας Ελλάδας. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει δισεπίλυτα κοινωνικά προβλήματα, με την ανεργία στα ύψη και τον αγροτικό κόσμο σε κατάσταση απόγνωσης. Μέσα σε λίγα χρόνια, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι μετανάστευσαν στη Γερμανία αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Μεταξύ των ετών 1962-65, η μετανάστευση στη Γερμανία πήρε διαστάσεις πραγματικής άτακτης φυγής. Οι Γερμανοί αντιμετώπισαν τους Έλληνες μετανάστες με φοβία, συγκαλυμένη και συχνά ανοιχτή εχθρότητα. Υπάρχουν δραματικές περιγραφές για τα άθλια καταλύματα στα οποία έζησαν σωρηδόν και για χρόνια οι Έλληνες μετανάστες γύρω από τα Γερμανικά εργοστάσια, όπως επίσης και για την κοινωνική απομόνωση που βίωσαν στο εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον τους.
Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά?
Σας θυμίζουν?
Έρχονται Χρστούγεννα. Όλοι ευχόμαστε το καλύτερο για όσους αγαπάμε. Μην ξεχνάμε όμως ποτέ ότι δίπλα μας κάποιοι άνθρωποι δεν θα φιλήσουν τα παιδιά τους...δεν θα καθήσουν στο οικογενειακό χριστουγεννιάτικο τραπέζι και ίσα που θα πάρουν κάποιο δωράκι από τα καταστήματα του 1,5 ευρώ.

rain and tears

Όλη μέρα σήμερα ψιθύριζα αυτό το τραγούδι....που το θυμήθηκα δεν ξέρω... ίσως να το άκουγα μικρή τέτοιες μέρες, ίσως κάπου βαθιά μέσα μου ξεχασμένες αναμνήσεις να βγήκαν μπροστά, την ώρα που στόλιζα το δέντρο. Δεν έχει σημασία...απλά το βρήκα, το άκουσα μετά από δεκαετίες και το ανεβάζω εδώ για όσους θυμούνται...αλλά και για εκείνους που δεν το γνωρίζουν...

Λαογραφικά Χριστουγέννων

ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ 12ΗΜΕΡΟΥ...
Οι Καλικάντζαροι...

Πειραχτήρια που ξαμολιούνται από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Φώτα που κατά τη λαϊκή πίστη "βαφτίζονται τα νερά". Πειράζουν τους ανθρώπους και "έρχονται απο τη γης αποκάτω. Όλον τον χρόνο πελεκούν με τα τσεκούρια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γης, αλλά όταν κοντεύουν να το κόψουν, έρχεται ο Χριστός και μονομιάς ξαναγίνεται το δέντρο και τότε τα δαιμόνια αυτά χιμούν στη γης επάνω και πειράζουν τους ανθρώπους" (Ν. Γ. Πολίτης)
Ο λαός φαντάζεται τους Καλικάντζαρους με διάφορες μορφές:
για μερικούς είναι σαν τους ανθρώπους, όμως μαύροι και άσχημοι και πολύ ψηλοί και φορούν σιδεροπάπουτσα. Για άλλους είναι μαυριδεροί με κόκκινα μάτια, τράγινα πόδια, με χέρια σαν της μαϊμούς και με τριχωτό όλο το σώμα. Για άλλους πάλι είναι κουτσοί, στραβοί, μονόμματοι, μονοπόδαροι και πολύ κουτοί και ηλίθιοι... Η τροφή τους είναι σκουλίκια, βατράχια, φίδια κλπ. Μπαίνουν στα σπίτια από την καμινάδα και κατουρουν τη φωτιά, καβαλικεύουν στους ώμους τους διαβάρτες, τους πιάνουν στοι χορό και τους γυρνούν γύρω γύρω και ένα σωρό άλλες τέτοιες σκανταλιές...



Κατά τη λαϊκή πίστη, Καλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά που γεννιούνται τα Χριστούγεννα, επειδή η σύλληψή τους συμπίπτει με την ημέρα του Ευαγγελισμού.
Έτσι λοιπόν, αν κάποιο παιδί γεννηθεί τα Χριστούγεννα, το δένουν με σκορδοπλεξούδα ή με ψαθόσκοινο από το χέρι της μαμάς του, για να το εμποδίζουν να παει με τους Καλικάντζαρους, ή του καίνε τα νύχια των ποδιών, μιας και δεν μπορει να υπάρξει Καλικάντζαρος χωρίς νύχια!
Ο φόβος για τους Καλικάντζαρους κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν διάφορα κόλπα και μεθόδους για να τους κρατούν μακριά. Άλλοι κρεμούν πίσω από την πόρτα του σπιτιού ή μέσα στην καμινάδα, ένα κατωσάγονο γουρουνιού που έχει αποτρεπτική δύναμη, άλλοι καίνε αλάτι ή παλιοπάπουτσα στη φωτιά... οι κρότοι και η άσχημη μυρωδιά τους διώχνουν. Άλλοι πάλι προσπαθούν να τους ξεγελάσουν δένοντας στο κρικέλι της πόρτας ένα σκουλί λινάρι...μέχρι να καταφέρει ο (χαζός) δαίμονας να ξεμπερδέψει και να μετρήσει τις ίνες του λιναριού, θα λαλήσει ο πετεινός, που φέρνει τον ερχομό της ημέρας και διώχνει τα σκοτεινά δαιμόνια...΄Αλλοι επιχειρούν να τους καλοπιάσουν με διάφορες προσφορές, γλυκα και τηγανίτες.
Στην Αγχίαλο για παράδειγμα, τρεις ημέρες πριν απ' τα Χριστούγεννα, της Αγίας Αναστασίας δλδ, έφτιαχναν κάτι γλυκά με στάρι, λίγο αλεύρι, σταφίδες, ζάχαρη, καρύδια, σύκα, κανέλλα και τα μοίραζαν στα σπίτια. Και πριν αρχίσουν να τα μοιράζουν πετούσαν μερικά από την καμινάδα προς τα πάνω, να φτάσουν μέχρι τους "Σκαρκάντζαλους" όπως τους αποκαλούν.
Στην Κύπρο, την τελευταία ημέρα του 12ημερου, που θα φύγουν οι "Πλανήταροι", οι καλικάντζαροι δλδ, τους περιποιούνται και τους κάνουν ξεροτήγανα...τα ρίχνουν πάνω στα δώματα, να τα φάνε μια και γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και χαιρετιώνται που θα φύγουν!



Αλλά το κύριο μέσο για να κρατηθούν τα καλικαντζαράκια μας μακριά από τις κατοικίες των ανθρώπων είναι η φωτιά, που έχει τη δύναμη να αποτρέπει τα δαιμόνια. Γι αυτό η φωτιά πρέπει να καίει μέρα νύχτα όλο το 12ήμερο. Την παραμονή των Χριστουγέννων, κάθε νοικοκύρης τοποθετεί στο τζάκι του σπιτιού του ένα χοντρό ξύλο, κομμένο από αγκαθωτό δέντρο(αχλαδιά, αγριοκερασιά κ.ά.), γιατί το αγκάθι και όλα τα αγκαθωτά δέντρα απομακρύνουν τους δαίμονες. Το κούτσουρο αυτό λέγεται"χριστόξυλο" ή "δωδεκαμερίτης" ή "σκαρκάντζαλος". Πριν το βάλουν στο τζάκι, το ραίνουν με ξηρούς καρπούς και τρέχουν τα παιδάκια και τους τρώνε.
Το έθιμο της τοποθέτησης ενός κορμού ή ενός μέρους δέντρου στο τζάκι την παραμονή των Χριστουγέννων, συναντάται και στα υπόλοιπα βαλκάνια αλλά και σε πολλές άλλες χώρες. Ωστόσο, η επικράτηση της σόμπας και της θέρμανσης, οδήγησε το έθιμο αυτό σε αχρηστία. Τη θέση του πήρε το χριστουγεννιάτικο δέντρο που μας ήλθε από τη γερμανία, και "τείνει να εισαχθεί και στην Αθήνα, προς όλεθρο των λίγων δένδρων ελάτης που στολίζουν τις ψηλότερες κορφές της Πάρνηθας", όπως αναφέρει ο Γεώργιος Μέγας το 1956 (και πού νά' ξερε τι απέγιναν τα δέντρα ελάτης της Πάρνηθας ο δύστυχος!).
Την ολοκληρωτική απαλλαγή τους από τα πειράγματα των Καλικαντζάρων τη βρίσκουν οι άνθρωποι μόνο τα Φώτα. Τότε τα δαιμόνια τρέχουν να εξαφανιστούν. Τα κυνηγάει ο παπάς με την αγιαστούρα του. Όταν φεύγουν, λένε μεταξύ τους:
φεύγετε να φεύγουμε
γιατ' ήλθε ο διαολόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του.
(και του χρόνου Καλικαντζαράκια μας...)

Όσοι αλλοπαρμένοι, προσέλθετε...! Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ημερίδα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ
«Μαγεία και Μεταφυσικός Κόσμος»
Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2009
Μέγαρο Ακαδημίας Αθηνών

Συντονισμός : Μάρω Αδάμη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π.,
Πρόεδρος Σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης»

09.45 Προσέλευση - Χαιρετισμοί
Μαρία Αυγούλη Προϊσταμένη Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης
Γιώργος Ευγενικός, Πρόεδρος Κέντρου Μελέτης
Και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών

10.00 «Πώς να σωπάσεις έναν παραμυθά. Αρχαιοελληνικές κούκλες βουντού, χαμαιλέοντες και λαϊκά παραμύθια".
Στέλιος Πελασγός
Αφηγητής, Δρ Παιδαγωγικής , Συγγραφέας

10.15 «Μαγεμένοι ήρωες κι ηρωίδες. Εκφάνσεις της μαγείας στα παραμύθια»
Άννα Αγγελοπούλου
Δρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

10.30 «Το “μαγικό” παραμύθι»
Μιχάλης Μερακλής
Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας

10.45 «Κόκκινη κλωστή … »
Αγνή Στρουμπούλη
Αφηγήτρια παραμυθιών

11.00 “Magical insights into stories through telling”.(Η μαγική διαδικασία της διορατικής επίγνωσης κατά την αφηγηματική πράξη)
Ben Haggarty
Επίτιμος Καθηγητής Αφήγησης, University of the Arts του Βερολίνου

11.15 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Συντονισμός : Τέτη Χατζηνικολάου
Προϊσταμένη Διεύθυνσης Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ΥΠ.ΠΟ.Τ

11.45 «Κατά συνθήκην και εκ συναρπαγής: οι μαγικές (εκ)τροπές του καθημερινού»
Ελεωνόρα Σκουτέρη Διδασκάλου (να φύγει το κόμμα)
Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Λαογραφίας,
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Α.Π.Θ.

12.00 «Η μαγική προσέγγιση ως τεχνική αφήγησης».
Λίλη Λαμπρέλλη
Αφηγήτρια παραμυθιών

12.15 « Η μάγισσα στις λαϊκές αφηγήσεις»
Άννα Λυδάκη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πάντειο Πανεπιστήμιο,
Τμήμα Κοινωνιολογίας
Βάιος Καμινιώτης
Ιστορικός Κοινωνιολόγος, Υποψήφιος Δρ Λαογραφίας


12.45 «Το μαγεμένο μήλο της ζωής και του θανάτου»
Αικατερίνη Πολυμέρου Καμηλάκη
Δ/ντρια Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

13.00 «Βροχής μαγεία και δεισιδαιμονία»
Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, Δρ Φιλ.
τ. Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

13.15 «Το γεγονός, η μαγεία και ο μεταφυσικός μοχλός ανατροπής στα παραμύθια»
Σωκράτης Κουγέας,
Φιλόλογος-Εκπαιδευτικός

13.30 Συζήτηση - Παρεμβάσεις - Τοποθετήσεις

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΦΗΓΗΣΗΣ

Αθήνα, 17 με 20 Δεκεμβρίου 2009
«Μαγεία και Μεταφυσικός Κόσμος»

Πρόγραμμα Αφηγηματικών Παραστάσεων
Κεντρικό Κτήριο Μ.Ε.Λ.Τ, Κυδαθηναίων 17, Πλάκα,
Λουτρό των Αέρηδων, Κυρρήστου 8, Πλάκα
Τζαμί Τζισδαράκη, Άρεως 1, Πλ. Μοναστηρακίου.
Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΑΡΞΗΣ- ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΟ
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ / Ώρα 19:30 με 21:30 (Επιθυμητή Γονική συναίνεση), (ΑΜΕΑ), (Είσοδος ελεύθερη)
Η εναρκτήρια εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε όσους επιθυμούν να αφηγηθούν βιωματικές ιστορίες από τα χρόνια που ξεκινούν οι μνήμες του καθενός μας έως σήμερα
Αφήγηση- Συντονισμός: Γιώργος Ευγενικός.

Α’ Μέρος “Επιστροφή στις Ρίζες”. Μια αληθινή ιστορία αγάπης και τόλμης του Γιάνναρη και της Χαριτίνης, από το χωριό Αμάρι, με φόντο τον Ψηλορείτη των μύθων και των θρύλων / Έκτακτη συμμετοχή: Στέλλα Κασσιμάτη, αφηγήτρια (Σύλλογος "Φίλοι του Αμαρίου" Storytelling weeks in Amari, Crete) Μουσική: Αναστάσης Σαρακατσάνος.

Β’ Μέρος “Ελεύθερες Αφηγήσεις Ιστοριών”
Οι δηλώσεις συμμετοχής θα γίνουν την βραδιά των αφηγήσεων. Οι ιστορίες δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 8 με 10 λεπτά. Θα πρέπει να είναι σχετικές με το θέμα του φεστιβάλ και να αναφέρονται σε βιώματα, μνήμες, μαρτυρίες, ιστορίες της καθημερινότητας και της εποχής μας.
Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου

ΑΦΗΓΗΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ
Τζαμί Τζισδαράκη / 19:00 με 20:00 (Επιθυμητή Γονική συναίνεση), (8€)
"Μια πέτρα που δεν είχε τίποτε να χάσει". Ήταν και δεν ήταν...μια πέτρα που βρήκε τον κόσμο και τον έχασε...ένας σκούφος που πέταξε μακριά… ένα αγόρι που ζωγράφιζε γάτες... ένας άντρας μ’ ένα φύλλο στο κεφάλι... άλλος ένας με μυαλό που έσταζε χρυσάφι… ένα κατακόκκινο πούπουλο… δυο κατάλευκα φτερά... κι ένα γαλάζιο δάκρυ/ Λογοτεχνικές ιστορίες των: Αργύρη Χιόνη, Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, Κωστή Γκιμοσούλη, Αλφόνς Ντοντέ, Οράσιο Κιρόγα, Ζαν Ταραβάν, Ερρίκου Χόφμαν και Λευκάδιου Χερν / Επιλογή ιστοριών, αφήγηση: Εύη Γεροκώστα

ΑΦΗΓΗΣΗ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ
Λουτρά των Αέρηδων / 20:30 με 21:30 (Επιθυμητή Γονική συναίνεση), (ΑΜΕΑ), (8€)
"Το μαύρο φιλί της μάισσας" Γυναίκες όμορφες, πλανεύτρες, γητεύτρες, άλλες θαλασσογεννημένες, άλλες πλασμένες με χώμα και νερό μα όλες τους μάισσες. Κουβαλούν βοτάνια, λένε ξόρκια, γητεύουν με τα μάτια, σου δίνουν το μαύρο φιλί κείνο που πιότερο πικραίνει και σε μαγεύει./ Αφήγηση: Ανθή Θάνου Μουσική, Τραγούδι: Παναγιώτης Κούλελης

ΑΦΗΓΗΣΗ ΛΑΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ
Τζαμί Τζισδαράκη/ 22:00 με 23:00 (Επιθυμητή γονική συναίνεση), (8€)
"Τα μαγικά και τα παράξενα τούτου και τ΄ άλλου κόσμου". Λαϊκά παραμύθια των παράλληλων κόσμων, του συνειδητού και του ασυνείδητου, των ζωντανών και των νεκρών, των ανθρώπων και των ξωτικών.../ Αφήγηση: Δημήτρης Προύσαλης, Βιολοντσέλο: Σοφία Ευκλείδου, Κοντραμπάσο: Αλέκος Βασιλάτος
Σάββατο 19 Δεκεμβρίου

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΜΥΘΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Λουτρό των Αέρηδων 11:00 με 12:00 (Κατάλληλο για παιδιά), (ΑΜΕΑ), (6€)
"O φίλος μου, το δέντρο". Αφηγήσεις παραμυθιών και μύθων από όλον τον κόσμο με κεντρικό άξονα τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο που τον περιβάλλει, παίζοντας με τη μαγική σκέψη που χαρακτηρίζει τους πρωτόγονους πολιτισμούς αλλά και τον τρόπο που τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο. / Αφήγηση: Μάνια Μαράτου

ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ – ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ / 12:30 με 14:00 (Κατάλληλο για παιδιά), (6€)
"Μια ηλιαχτίδα το 'σκασε!" και επεξεργάζεται το στοιχείο του φωτός. Με εργαλεία την αφήγηση, το θεατρικό παιχνίδι και την κατασκευή χρηστικών αντικειμένων, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το πώς βλέπει ο λαός μας το φως, τα ουράνια σώματα και τα όργανα του ανθρώπινου σώματος που δέχονται κι επεξεργάζονται το φως. /"Παραμυθοπλάστης" (Αφήγηση: Παναγιώτα Κολοκυθά, Θεατρικό Παιχνίδι: Σοφία Κάσσαρη, Συμμετέχει: Λίλιαν Τσάπαλου, Εικαστική Επιμέλεια: Μαρίβα Ζωγραφάκη)

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Λουτρό των Αέρηδων / 18:30 με 19:30 (Επιθυμητή η γονική συναίνεση ), (8€)
"Η Μαγεία των Ιστοριών" Μια περιπλάνηση στους χώρους των Λουτρών των Αέρηδων. Τέσσερις μαγικοί χώροι, τέσσερις αφηγήτριες, τέσσερις ιστορίες, μία αλήθεια...Τα πάντα στη ζωή έχουν τη δική τους μαγεία! Ακολουθώντας το μονοπάτι των παραμυθιών, θα φωτίσουν τη μαγεία της αγάπης, θα χρωματίσουν τη μαγεία του ονείρου και θα αγγίξουν τη μαγεία της φιλίας! /Αφήγηση: Βασιλεία Βαξεβάνη, Αντωνία Βέλλιου, Ιφιγένεια Κακριδώνη και Ηλέκτρα Νέγκα

ΑΦΗΓΗΣΗ ΛΑΪΚΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ
Λουτρό των Αέρηδων/ 20:00 με 21:00 (Κατάλληλο για όλους), (ΑΜΕΑ),(8€)
"Παραμύθια από χνάρια και φτερά" Παραμύθια νυχτερινά, πλασμένα από τα χνάρια μιας άχρονης μνήμης κι από τα φτερά του έρωτα, θα μας πάρουν μαζί τους από την Ελλάδα ως τους καταυλισμούς των Iνδιάνων κι από την αφρικανική σαβάνα ως την Περσία.
/Αφήγηση: Λίλη Λαμπρέλλη

ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ / 21:45 με 22:45 (Μόνο για ενήλικες), (ΑΜΕΑ), (8€)
“Η Κόρη του Βασιλιά της Αυγής” Σκοτεινή, όμορφη και γεμάτη εκπλήξεις. Μία ιστορία μύησης που μιλά για την αναζήτηση της γνώσης και το ταξίδι από την αθωότητα στην απόκτηση της εμπειρίας. “Crick Crack Club” (Αφήγηση: Ben Haggarty)
Κυριακή 20 Δεκεμβρίου

ΑΦΗΓΗΣΗ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Λουτρό των Αέρηδων/ 11:00 με 12:00 (Κατάλληλο για παιδιά), (6€)
“Μάγια...ξόρκια...μυστικά...!” Συναπάντημα με αλλόκοτα πλάσματα στα σοκάκια του ονείρου και της φαντασίας μέσα από ελληνικά λαϊκά παραμύθια Αφήγηση: Νίκη Κάπαρη/ Σχολιάζει με τη μουσική, τους ήχους και τα τραγούδια του με πνευστά, κρουστά και έγχορδα όργανα απ' όλο τον κόσμο ο Γιάννης Ψειμάδας.

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ / 12:30 με 14:00 (Κατάλληλο για παιδιά), (AMEA),(6€)
“Μαγικό Παραμύθι” Αν ανοίξεις τη μαγική πόρτα όλα είναι διαφορετικά σ’ αυτό εδώ το παραμύθι. Αφήγηση: Βάσω Μακρή
"Ιστορίες ενός μυστικού τόπου για γενναία παιδιά" Ένα ταξίδι σε ένα τόπο μυστηριακό και απολύτως μαγικό ο οποίος αποκαλύπτεται πού και πού στα γενναία παιδιά
μέσα από τη γλώσσα των παραμυθιών και των θρύλων. /Αφήγηση και παιχνίδι με τις λέξεις: Μαρία Παπανικολάου.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ
Λουτρό των Αέρηδων/ 18:30 με 19:30 (Επιθυμητή Γονική συναίνεση) (ΑΜΕΑ) (8€)
" Τα γυάλινα βουνά κι οι κοκαλένιοι κάμποι και άλλες μαγικές ιστορίες." Ένα κορίτσι που δε γέρναγε ποτέ, ένα κουμπί που έγινε ιστορία, το γιατρικό που ανασταίνει από το θάνατο, ένα τριαντάφυλλο που φέρνει την αιώνια νεότητα κι ανθίζει με τρυφερό νανούρισμα κι αγάπη. Νερά, πουλιά και δέντρα που μιλούν, ζωγραφιστά καράβια που σαλπάρουν, όντα παράξενα που ζουν στο "Μια φορά κι έναν καιρό..." στο χρόνο τον άχρονο και σ` έναν τόπο άλλο. Μη τόπο. Είμαστε στο σύμπαν του παράδοξου! Του μαγικού! Στον κόσμο των ονείρων και της επιθυμίας! Κι αρδεύουμε ό,τι μας είναι αναγκαίο! / Αφήγηση: Χριστίνα Φραγκεσκάκη, Κανονάκι, τραγούδι: Λήδα Ξυδιά, Φλάουτα με ράμφος και βιόλα ντα γκάμπα: Μέχτιλτ Σταρκ.

ΑΦΗΓΗΣΗ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΗΘΙΝΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ / 20:00 με 21:00 (Κατάλληλο για όλους )(ΑΜΕΑ)(8€)
“Στάχτη από Μάγισσες“ Παραμύθια και αληθινές ιστορίες για όσες κι όσους κάηκαν συκοφαντημένοι/ Αφήγηση: Στέλιος Πελασγός. (Με τη στήριξη της “Διεθνούς Αμνηστίας”)

ΑΦΗΓΗΣΗ -ΧΟΡΟΣ -ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ
Λουτρό των Αέρηδων/ 21:45 με 22:45 (Επιθυμητή Γονική συναίνεση) (ΑΜΕΑ) (8€)
"Όνειρο Magia" Η αφήγηση ενώνεται με το χορό, το τραγούδι, τη μουσική και το λόγο σε ένα ζωντανό ονειροχώρο, όπου η μεταμόρφωση μιας χρυσής πεταλούδας, το ζωντανό πνεύμα μιας νεράϊδας που ξυπνάει μέσα από νιφάδες χιονιού και μεταμορφώνεται σε καταρράκτη και το τραγούδι μιας νύμφης μέσα από μια ιερή καρυδιά -όλα με απαλό και μαγικό τρόπο- μας ενώνουν και μας συνδέουν στο να είμαστε και να απολαμβάνουμε μέσα από την καρδιά μας το εδώ και τώρα./ “Sinergia delle arti” (Δημιουργική σύλληψη: Silvia Macchi , Performers :Silvia Macchi (με συμμετοχή της Lamnia Bedioui), Χορογραφική καθοδήγηση: Ναταλία Παρτενίου, Μουσική : Lisa Gerard, Sarah Breghtman, Video Art : Μιχάλης Αθανασόπουλος, Κοστούμια : Μαριάννα Νικολάου, Silvia Macchi.)


ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Κυδαθηναίων 17, 105 58 Αθήνα
Τηλ.: 210 32 29 031
www.melt.gr
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ Μ.Ε.Λ.Τ . ΜΥΘΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ
Κυδαθηναίων 17, 105 58 Αθήνα Κορησσία Κέας, 84002 Κυκλάδες
Τηλ.: 210 32 39 813 Τηλ: 210 43 13 332
www.melt.gr www.e-mythos.eu
Δελτίο Τύπου
Φεστιβάλ Αφήγησης
17, 18, 19 και 20 Δεκεμβρίου 2009

Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και το Σωματείο των Φίλων του, διοργανώνει σε συνεργασία με το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών, Φεστιβάλ Αφήγησης στις 17, 18, 19 και 20 Δεκεμβρίου 2009.

Στόχος του Φεστιβάλ είναι η συνολική προσέγγιση της Αφηγηματικής Τέχνης, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο.

Ο τίτλος του Φεστιβάλ Αφήγησης είναι :
«Μαγεία και Μεταφυσικός Κόσμος»

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ πραγματοποιείται Ημερίδα και Κύκλος αφηγηματικών παραστάσεων:

• Η Ημερίδα, οργανώνεται από το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και το Σωματείο των Φίλων του.
Στόχος της, είναι η προσέγγιση του θέματος «Μαγεία και Μεταφυσικός Κόσμος» μέσα από την οπτική της Λαογραφίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Εθνολογίας κ.λπ.
Η Ημερίδα πραγματοποιείται στο μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών, Πανεπιστημίου 28, το Σάββατο 19 Δεκεμβρίου, ώρα 10.00 π.μ. – 14.30 μ.μ.
Μετά την ολοκλήρωση των εισηγήσεων, θα ακολουθήσει συζήτηση στρογγυλής τραπέζης και διάλογος με το κοινό.

• Ο Κύκλος αφηγηματικών παραστάσεων, οργανώνεται από το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών.
Στον κύκλο έχουν κληθεί να συμμετάσχουν αφηγητές της παλαιότερης και της νεότερης γενιάς, από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Οι παραστάσεις θα πραγματοποιηθούν σε τρεις ζώνες (πρωινή, απογευματινή, βραδινή), στις 17, 18, 19 και 20 Δεκεμβρίου,
στα εξής κτίρια του Μουσείου:
Κεντρικό Κτίριο Μ.Ε.Λ.Τ, Κυδαθηναίων 17, Πλάκα
Λουτρό των Αέρηδων, Κυρρήστου 8, Πλάκα
Τζαμί Τζισδαράκη, Άρεως 1, Πλ. Μοναστηρακίου .

Gone With The Wind

Μια από τις 10 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, το "'Οσα Παίρνει ο Άνεμος", βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Μάργκαρετ Μίτσελ, κάνει την επίσημη πρεμιέρα της στις 15 Δεκεμβρίου του 1939.
Κέρδισε δέκα βραβεία Όσκαρ, ένα ρεκόρ που διατήρησε για είκοσι χρόνια. Το 1998 κατατάχθηκε τέταρτο στη λίστα του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου με τις 100 καλύτερες αμερικανικές ταινίες όλων των εποχών, αν και το 2007 μετακινήθηκε στην έκτη θέση. Πούλησε περισσότερα εισιτήρια στις ΗΠΑ σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ταινία στην ιστορία. Θεωρείται το πρότυπο της Χολλυγουντιανής εμπορικής ταινίας, γνωστής στα αγγλικά ως "blockbuster". Σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο δημοφιλή και σημαντικά κινηματογραφικά έργα όλων των εποχών και ένα από τα μακροβιότερα σύμβολα της χρυσής εποχής του Χόλυγουντ.



ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Βίκτορ Φλέμινγκ
ΠΑΙΖΟΥΝ: Βίβιαν Λι, Κλαρκ Γκέιμπλ, Λέσλι Χάουαρντ, Ολίβια ντε Χάβιλαντ, Χάτι ΜακΝτάνιελ

Κριτική από: Μίλτος Σαλβαρλής (ΠΗΓΗ: http://entertainment.in.gr/html/ent/671/ent.41671.asp)

Μνημειώδης εποποιία; Η καλύτερη ταινία από καταβολής κινηματογράφου; Σαπουνόπερα εποχής; Τίποτα από όλα αυτά και όλα μαζί. Το "Όσα παίρνει ο άνεμος", θρύλος και μνημείο του Χόλιγουντ, αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα μεταφοράς μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη, καθώς μετατρέπει ένα βιβλίο ήσσονος λογοτεχνικής αξίας (Μάργκαρετ Μίτσελ η συγγραφέας) σε συναρπαστική ταινία, η οποία ακόμα και σήμερα καθηλώνει το θεατή παρά τις τέσσερις περίπου ώρες που διαρκεί. Τίποτα δεν λείπει από αυτή την υπερπαραγωγή: πλούτος και έκπτωση, έρωτας και απόρριψη, πάθη, αντιζηλίες, ίντριγκα, πόλεμος, θέαμα, χαρακτήρες που επιτρέπουν στο θεατή να ταυτιστεί και να συμπάσχει μαζί τους. Επιπλέον, ο ανεπανάληπτος σκηνικός πλούτος, οι εντυπωσιακές σκηνές πλήθους (ποιος δεν θυμάται την εκκένωση της Ατλάντα και τη φυγή ανάμεσα στα φλεγόμενα κτίρια;) και η μουσική που έγραψε ο Μαξ Στάινερ συγκροτούν το τέλειο θέαμα, μια ταινία βραβευμένη με δέκα Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α΄ Γυναικείου Ρόλου, Σεναρίου κ.ά.) που δεν πρέπει να λείπει από καμία συλλογή. Από το πλούσιο παρασκήνιο που συνοδεύει την παραγωγή αξίζει να αναφέρουμε ότι στις ακροάσεις για το ρόλο της Σκάρλετ εμφανίστηκαν 1.400 ηθοποιοί, ότι η Βίβιαν Λι ανέλαβε το ρόλο αφού είχαν ήδη αρχίσει τα γυρίσματα (στις σκηνές της πυρκαγιάς εμφανίζεται άλλη ηθοποιός) και ακόμα ότι πίσω από την κάμερα βρέθηκαν οι Τζορτζ Κιούκορ και Σαμ Γουντ προτού αναλάβει και χρεωθεί τελικά τη σκηνοθεσία ο Φλέμινγκ. Τέλος, ανάμεσα στις "πρωτιές" που αναφέρονται είναι εκείνη της πρώτης έγχρωμης χολιγουντιανής παραγωγής και του πρώτου Όσκαρ που δόθηκε σε μαύρη ηθοποιό (Β΄ Γυναικείου Ρόλου για τη Χάτι ΜακΝτάνιελ). Πενήντα χρόνια αργότερα γυρίστηκε η "συνέχεια" με τη μορφή μίνι τηλεοπτικής σειράς και τίτλο "Σκάρλετ".

Green Fields...

Στο Σπύρο Σταρίδα, Ταξίαρχο ε.α., Μέλος της πρώτης Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ (της 3ης Σεπτεμβρίου), Πρώτος Γραμματέας της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου

Στη μνήμη του δεύτερου πατέρα μου, του Σπύρου Σταρίδα, που θα γιόρταζε σήμερα...ήταν ο πιό αγέρωχος, υπερήφανος, τίμιος, ευαίσθητος, πληθωρικός, χαρισματικός άνθρωπος που γνώρισα στη ζωή μου...το βλέμμα του σκότωνε αλλά η καρδιά του ράγιζε. Ώρες πριν πεθάνει, ανήμπορος στο κρεβάτι, μου είπε, "δόσε μου ένα άσσο σκέτο και βάλε μου ένα ουίσκυ"...το έκανα, κάθησα δίπλα του και καπνίζαμε και πίναμε μαζί. Με κοίταξε και μου είπε, " να θυμάσαι πάντα πως η ζωή δεν είναι τίποτ' άλλο παρά ελάχιστες στιγμές ευτυχίας σε μια έρημο ανίας, θλίψης και απογοήτευσης...αν έχεις τα κότσια, ζήσε αυτές και προσπέρνα την έρημο"...

Φτου, να μη σε ματιάσω…!

Με αφορμή το «Βάσκανος Οφθαλμός», Σύμβολα μαγείας από διάφορες ιδιωτικές συλλογές, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ 2009-2010. Το θέμα των εκδηλώσεων για τη διετία αυτή είναι, «Μάγοι, ξόρκια και φυλακτά. Η μαγεία στον αρχαίο και χριστιανικό κόσμο». Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού, Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών.



Μάτιασμα λοιπόν... Το πιστεύουμε ή όχι, υπάρχει στην καθημερινότητά μας από γενιά σε γενιά.
Η πίστη στο κακό μάτι, στη βλαπτική δύναμη που έχει το επίμονο βλέμμα κάποιων ανθρώπων πάνω σε αξιοζήλευτα πρόσωπα και πράγματα, είναι πολιτισμικό ιδίωμα των μεσογειακών κοινωνιών που το επικαλούνται για να κατανοήσουν τις επιπτώσεις μιας απρόσμενης και ανεξήγητης κακοτυχίας.
Στην καθημερινή ζωή τα πρόσωπα εκτίθενται στο βλέμμα των άλλων, γι' αυτό πρέπει να δρουν σύμφωνα με τις αποδεκτές αρχές της κοινότητας. Όταν οι αρχές αυτές παραβιάζονται, από μία συνειδητή ή όχι υπεροχή στην εμφάνιση ή τα αγαθά κάποιου, η ιδανική κοινωνικότητα ανατρέπεται και η αταξία που προκαλείται επισύρει το μάτιασμα, την οπτική επίθεση εναντίον του παραβάτη. Το μάτιασμα προσβάλλει το σώμα, την περιουσία, την ατομική και κοινωνική υπόσταση αυτού που ματιάζεται και, για την αποκατάστασή του, απαιτείται το ξεμάτιασμα, η τελετουργική επανένταξη του ματιασμένου στο κοινωνικό σώμα.
Το μάτιασμα αποδίδεται σε αίτια υπερφυσικά και ανορθόλογα, στο «κακό μάτι», το «κακό παρατήρημα», το «κακό συναπάντημα», την «κακιά ώρα», δηλαδή σε μιαν αόριστη αίσθηση ενός υπερβατικού κακού που είναι συνεχώς παρόν ανάμεσα στους ανθρώπους, διαρκής απειλή για την ατομική ασφάλεια και την κοινωνική συνοχή. «Το [κακό] μάτι δε μπορείς να το αποφύγεις… όπου και να πας, ό,τι και να κάνεις, όπου και να 'σαι, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, στο καφενείο, σε βρίσκει το μάτι».
Η λαογραφία αναφέρει ότι ματιάζουν αυτοί που έχουν σμιχτά φρύδια, εκείνοι που τους έκοψε η μάνα τους τον θηλασμό και τα άτομα με κάποιου είδους αναπηρίες. Ματιάζονται τα όμορφα και ζωηρά μικρά παιδιά, οι όμορφοι άνθρωποι, οι έγκυες. Αλλά και τα δέντρα που δίνουν πολύ καρπό, τα λουλούδια που προκαλούν εντύπωση και τα όμορφα ζώα, ιδιαίτερα τα άλογα.
Για την κλινική εικόνα του ματιασμένου, υποστηρίζεται από έρευνα ότι μπορεί να έχει διαφόρους βαθμούς, ένταση ή βαρύτητα. Μπορεί να είναι μια απλή αδιαθεσία, κοκκινίλες στο πρόσωπο, ζάλη, κρυάδες, τάση για εμετό, ρίγη, χασμουρητά. Μέχρι πονοκέφαλο, ίλιγγο, σπασμούς στα παιδιά και «τικ» στα βλέφαρα.
Και πάμε στην πρόληψη - προφύλαξη. Το... φτύσιμο είναι από τους παραδοσιακούς τρόπους. Πιθανώς, έχει τη ρίζα του στην παρατήρηση ότι το σάλιο έχει αντισηπτικές ιδιότητες, αλλά όσο να 'ναι δεν είναι κι ό,τι καλύτερο να δέχεσαι το φτύσιμο του άλλου. Ως τρόπος αποφυγής για το μάτιασμα είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Δεισιδαίμονας του Θεόφραστου έφτυνε τρεις φορές πριν βγει έξω για τη δουλειά του. Φτύνουμε κι εμείς δύο - τρεις φορές στον κόρφο μας για να αποφύγουμε την κακοτυχία. Προστατευόμαστε με πράσινες ή γαλάζιες χάντρες, φυλακτά, χαϊμαλιά. Κατ' άλλους είναι πιο αποτελεσματικά τα φυλαχτά που έχουν αντικείμενα όπως σκόρδο, πυρίτιδα, άγια λείψανα, λιβάνι. Άλλοι φορούν τα ρούχα τους ανάποδα ή κάνουν χειρονομίες, βάζοντας τον αντίχειρα μεταξύ του δείκτη και του μέσου δάκτυλου του χεριού. Η διάγνωση γίνεται πρακτικά και μερικοί από τους τρόπους που χρησιμοποιούνται προκαλούν θυμηδία , αλλά σύμφωνα με «πάσχοντες» και «θεραπευτές» είναι αποτελεσματικοί.
Η διάγνωση με το λάδι στο νερό είναι, ίσως, ο πιο διαδεδομένος τρόπος. Χρησιμοποιούν λάδι από το καντήλι, λένε μια ευχή και το στάζουν σε ένα ποτήρι ή σε ένα πιάτο με νερό. Αν διαλυθεί το λάδι στο νερό τότε πρόκειται για μάτιασμα. Πάντως, για όσους αμφιβάλουν για την ακρίβεια της μεθόδου, ο συνομιλητής μας αναφέρει ότι συχνά τα λάδια είναι νοθευμένα με άλλα λάδια και τότε διαλύονται στο νερό. Άλλος τρόπος διάγνωσης είναι με τα κάρβουνα στο νερό. Ρίχνονται τρία κάρβουνα στο νερό κι αν βουλιάξουν υπάρχει μάτιασμα κι αναφέρει ότι το κάρβουνο περιέχει προσμίξεις, που μπορεί να καταστήσουν μεγαλύτερο το ειδικό του βάρος. «Διάγνωση» γίνεται και με το μέτρημα σπάγκου ή μαντηλιού, πετώντας αλάτι στη φωτιά που άμα κάνει κρότο το άτομο είναι «ματιασμένο» και άλλοι τρόποι που ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή. Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία του ματιάσματος γίνεται και αυτή με διάφορους τρόπους. Οι «ειδικοί» δεν αποκαλύπτουν τα μυστικά τους και οι φράσεις που χρησιμοποιούν για το ξεμάτιασμα μένουν κρυφές. Εκτός κι αν τις πιάσει κάποιος στα κλεφτά. Στην περιοχή μας επιτρέπεται να αποκαλύψει τις φράσεις, όποιος τις γνωρίζει, τη Μεγάλη Πέμπτη.
Για να αποφύγουν το κακό μάτι πολλοί φορούν ένα φυλαχτό και τον σταυρό της βάφτισης κάτω από τα ρούχα του ή κρεμά ένα «ματάκι» γυάλινο ή μια γαλάζια χάντρα στον λαιμό. Υπάρχουν και φυλαχτά για αντικείμενα: σταυροί, σκόρδα, άδεια κελύφη αυγών. Άλλα αποτροπαϊκά μέσα είναι να φτύνει κανείς τρεις φορές τον κόρφο του ή να ψιθυρίζει «σκόρδα στα μάτια σου, παλούκια στον κώλο σου», όταν κάποιος τον κοιτάζει επικίνδυνα, να κρύβει μια σκελίδα σκόρδο ή ένα κομμάτι δίχτυ στα ρούχα του, να φορά τα εσώρουχα ανάποδα ή να κάνει μια μουντζούρα πίσω απ' το αυτί. Έτσι, ο εαυτός παραλλάσσεται, δεν είναι αυτός που φαίνεται, αλλά ένας άλλος, κρυμμένος κάτω από την ορατή επιφάνεια.
Όσοι έχουν το κακό μάτι είναι ισχυρές προσωπικότητες, γιατί, ενώ ματιάζουν, οι ίδιοι δεν ματιάζονται. Είναι δράστες αλλά όχι θύματα του ματιάσματος, μια ιδιότητα που είναι δείκτης κοινωνικής δύναμης: «είναι έμφυτο να μη σε πιάνει το μάτι. Είναι ο αέρας του ανθρώπου, ισχυρός χαρακτήρας». Η ιδιότητα του ματιάσματος δεν μεταβιβάζεται. Το «κακό μάτι» δεν είναι κληρονομικό. Ο κακός άνθρωπος δεν έχει απαραίτητα κακό μάτι. Αυτός έχει άλλες ευκαιρίες ή δυνατότητες για να βλάψει. Το μάτιασμα της μάνας θεωρείται το πιο επικίνδυνο, «γιατί δύσκολα φεύγει», αφού η μάνα καμαρώνοντας το παιδί της εκδηλώνει την ανομολόγητη επιθυμία να το οικειοποιηθεί πάλι, όπως όταν το κυοφορούσε.
Στην Ελλάδα και ανάλογα με την περιοχή το μάτι θα το συναντήσουμε με διάφορες ονομασίες. Το βάσκαμα ή κακό μάτι στην Θεσσαλία το συναντάμε ως αρμένιασμα στα Δωδεκάνησα, ως ματικό στην Κρήτη, ως λάβωμα, φιαρμός ή θιάρισμα και στη Μάνη ως αποσκασμός.
Η πίστη για την ύπαρξη του κακού ματιού υπάρχει ριζωμένη ακόμη από τους αρχαίους λαούς, Χαλδαίους, Ασσύριους, Ιουδαίους, Αιγυπτίους, Έλληνες και Ρωμαίους μέσω των οποίων επικράτησε σε όλη την Ευρώπη και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να διατηρείται στους «πολιτισμένους» λαούς, απασχολώντας ακόμη και την επιστήμη.
Οι αρχαίοι Τριβαλλοί και Ιλλυριοί πίστευαν ότι υπάρχουν βάσκανα πρόσωπα ικανά να προκαλέσουν ακόμη και το θάνατο μόνο με το βλέμμα τους.
Οι Αφρικανοί πιστεύοντας ότι το κακό μάτι μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές ακόμη και να ξηράνει πηγές, να σκοτώσει κοπάδια ολόκληρα ή να μαράνει δέντρα κατέφευγαν στην προστασία τοτέμ. Κατεξοχήν μορφές που προστάτευαν ( και αυτό δεν ισχύει μόνον για τους αφρικανούς αλλά για όλους τους λαούς που πίστευαν και πιστεύουν στην ύπαρξη του κακού ματιού ) ήταν τερατόμορφα πλάσματα που προκαλούσαν φόβο και απέχθεια, αλλά και διάφορα ζώα όπως ο ποντικός, ή ύαινα, ο σκορπιός, ο λύκος , ο κόρακας, αλλά και το λιοντάρι , ο γυπαετός λόγω της δύναμης που απέπνεαν. Από το φυτικό βασίλειο αντιβασκανικά θεωρούνταν το σκόρδο, η δάφνη, η λευκάκανθα και διάφορα φυτά αποκρουστικά στην μυρωδιά, την αφή ή την όψη. Από το ορυκτό βασίλειο αντιβασκανικά θεωρούνται ο μαγνήτης, ο σίδηρος, ο ορείχαλκος, η γαλαζόπετρα κ.α. Από όλα αυτά κατασκευάζονταν τα διάφορα χαϊμαλιά ή φυλακτά.
Οι Αιγύπτιοι μεταχειρίζονταν φύλλα παπύρου με μυστηριώδεις γραφές που φορούσαν στα εσώρουχά τους. Οι Πέρσες έκαναν χρήση λωρίδων πάνω στις οποίες χάραζαν ξορκισμούς και έδεναν με αυτές διάφορα μέρη του σώματός τους. Οι Εβραίοι στα αντιβασκανικά φυλακτά τους έγραφαν κομμάτια από την παλαιά διαθήκη και τα φορούσαν είτε σαν περιβραχιόνια στο αριστερό τους χέρι είτε στο κεφάλι τους, επίσης στα φυλακτά τους συναντούμε και παραστάσεις φιδιών. Από τους Εβραίους θα πρέπει να επηρεάσθηκαν και οι Μωαμεθανοί ώστε στα φυλακτά τους συναντούμε ρητά του κορανίου.
Ιδιαίτερη λαογραφική σημασία παρουσιάζει η βασκανία στην αρχαία Ελλάδα γιατί υπάρχουν γραπτές αναφορές σε αυτήν. Αξιοσημείωτο είναι το πόσο απαράλλακτες μεταφέρθηκαν οι δοξασίες αυτές ως τις ημέρες μας. Το «οφθαλμίζειν»,και «εποφθαλμίζειν» σήμαιναν ακριβώς ό,τι εννοούμε σήμερα λέγοντας «ματιάζω». Το «ματιάστηκε μόνος του» παρατηρήθηκε σαν αυτοβασκανία στους αρχαίους Ελληνες. Το «μη λες μεγάλο λόγο» ειπώθηκε από τον Σωκράτη: « μη μέγα λέγε, μη τις βασκανία περιτρέψη τον λόγον τον μέλλοντα» (Πλατ. «Φαίδων» 95Β). Το «χτύπα ξύλο» αντιστοιχεί στο «άπτεσθαι ξύλου». Το «κουφό του διαβόλου το αυτί» είναι το αντιστρόφως ανάλογο του « προσκυνώ Αδράστειαν»( θεότητα του φθόνου και της εκδικήσεως των Αρχαίων). Επίσης έχει διατηρηθεί από την αρχαιότητα το «φτύσε τον κόρφο σου», ή το φτύνω τρεις φορές για να μην σε ματιάξω. Ο Θεόκριτος αναφέρει « ως μη βασκαθώ δε τρις εις εμόν έπτυσα κόλπον». Επίσης ο Αριστοτέλης αναφέρει : «εμπτύει αυτοίς ως μη βασκανθώσιν» ( Αριστ. Απ. 347).
Το να κρεμάνε σκόρδο στην είσοδο του σπιτιού ή του καταστήματος έχει παραμείνει από τα αρχαία χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μερικές αντιβασκανικές για τότε χειρονομίες μεταφέρθηκαν και χρησιμοποιούνται σήμερα ως υβριστικές π.χ. το φασκέλωμα ή η σχετική παραστατική χειρονομία του φαλλού. Υπήρχαν και τότε όπως και σήμερα τρόποι και μέσα διαγνώσεως της βασκανίας όπως το κοίταγμα του λαδιού της καντήλας. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι τρόποι αυτοί μαθαίνονται από συγκεκριμένα άτομα και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά με συγκεκριμένους τρόπους για να μην χάσουν την δύναμή τους. Π.χ. πηγαίνει από άντρα σε γυναίκα εναλλάξ, ή από γιαγιά σε εγγόνι.
Ο Δημοσθένης πολλές φορές και με μεγάλη επιμονή καταγγέλλει την βασκανία που προκαλεί δυστυχία και αποτυχία των προσπαθειών.
Ο Στράβων (63 - 25 π.Χ.) αναφέρει ότι, σύμφωνα με τον Αρτεμίδωρο, τους Εφεσίους τους είχε συκοφαντήσει ο ιστορικός Τιμαίος ο Ταυρομενέος τον οποίου μάλιστα χαρακτηρίζει ως βάσκανο, δηλαδή κακόβουλο άνθρωπο ο οποίος μπορεί και ματιάζει.
Ο Πλούταρχος αναφέρει στα συμποσιακά μία συζήτηση αναφορικά με αυτούς που έχουν την ικανότητα να προκαλούν βασκανία, ενώ είναι αυτός που αναφέρει και την περίπτωση της αυτοβασκανίας.
Ο έλληνας ιστοριογράφος Φίλαρχος αναφέρει ότι κάποιοι λαοί, που κατοικούν κοντά στον Πόντο, προκαλούν ακόμη και το θάνατο σε παιδιά αλλά και άνδρες με το βλέμμα τους και μόνο.
Ο Δημόκριτος αναφέρει ότι εκπέμπουν τα μάτια του βασκάνου εικόνες που έχουν αισθήσεις και ορμή και φέρνουν μαζί τους τη μοχθηρία και το φθόνο του, επηρεάζοντας και προκαλώντας διαταραχές στον βασκανόμενο.
Κλείνοντας ας αναφερθούμε στο παλαιότερο σωζόμενο Ελληνικό κείμενο που περιγράφει το αποτέλεσμα του κακού ματιού. Η αναφορά γίνεται για τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου ο οποίος περιγράφει χαρακτηριστικά πως η Μήδεια με το κακό της μάτι κατάφερε να σταματήσει τον Τάλω, τον χάλκινο άνδρα - ρομπότ που φύλαγε το νησί της Κρήτης, από το να πετάει τεράστιες πέτρες στο καράβι του Ιάσονα εμποδίζοντας τον έτσι να πλησιάσει το νησί. Η Μήδεια, λοιπόν, τραγουδώντας μαγικά τραγούδια, κάλεσε τις θεές του θανάτου, τα μαγικά σκυλιά του Άδη, γονατιστή τα κάλεσε τρεις φορές με προσευχές. Έβαλε το κακό στο νου της και με το κακό της το μάτι έριξε κατάρα στα μάτια του Τάλω.. «...πατέρα Δία, τρόμος με πιάνει και θαμπώνομαι σαν σκέφτομαι ότι ο φρικτός θάνατος μας βρίσκει όχι μόνο από αρρώστεια ή από λαβωματιά αλλά και από κάποιον που μας κάνει κακό από μακρυά....»
Πηγές: http://www.entercity.gr/
http://www.esoterica.gr/